Hộp số vô cấp (CVT) không chỉ giúp tiết kiệm nhiên liệu mà còn mang lại trải nghiệm lái xe mượt mà và hiệu suất tốt hơn. Chính vì những ưu điểm này mà CVT đã trở thành một lựa chọn hàng đầu trong ngành công nghiệp ô tô hiện nay. Hãy cùng Wuling EV Việt Nam khám phá thêm về những lợi ích và cách sử dụng chúng để hiểu rõ hơn về công nghệ tiên tiến này.
1. Hộp số vô cấp là gì?
Hộp số vô cấp có tên tiếng Anh là Continuously Variable Transmission (CVT). Đây là một loại hộp số cho phép thay đổi tỷ số truyền một cách liên tục mà không phân chia thành các cấp số cụ thể. Thay vì sử dụng các bánh răng để thay đổi tỷ số truyền, hộp số tự động cvt là dùng một hệ thống dây đai và hai pulley (ròng rọc). Điều này giúp duy trì động cơ ở mức hiệu suất tối ưu nhất.
Hộp số tự động vô cấp là một công nghệ hiện đại và hiệu quả
Khi nhìn vào ký hiệu trên hộp số vô cấp, người lái có thể hiểu được các chế độ hoạt động của xe như sau:
- P (Park): Chế độ đỗ xe, chỉ nên sử dụng khi xe đang ở trạng thái dừng hoàn toàn.
- R (Reverse): Chế độ lùi xe, sử dụng khi cần lùi lại.
- N (Neutral): Chế độ tự do, ngắt kết nối giữa động cơ và hộp số. Nó thường sử dụng khi cần đẩy xe hoặc kéo xe mà không cần động cơ hoạt động.
- D (Drive): Chế độ chạy xe, đây là chế độ chính được sử dụng khi lái xe.
Ngoài ra, các nhà sản xuất thường trang bị thêm các chế độ mở rộng để cung cấp trải nghiệm lái xe linh hoạt hơn:
- M+/-: Chế độ số tay, cho phép người lái thực hiện việc lên số và xuống số bằng tay.
- S+/-: Chế độ thể thao tương tự như chế độ số tay. Nó cho phép người lái tự chuyển số nhưng thường được sử dụng trong điều kiện lái xe thể thao hơn.
- L (Low): Chế độ số thấp, có độ hãm lớn, thường được sử dụng khi xe cần tải nặng hoặc khi lái xe lên/xuống đèo dốc.
Các ký hiệu này giúp người lái dễ dàng chọn chế độ hoạt động phù hợp với điều kiện lái xe và mục đích sử dụng
2. Cấu tạo hộp số vô cấp
Hộp số vô cấp CVT có cấu tạo khác biệt hoàn toàn so với hộp số tự động (AT) và hộp số sàn (MT). Cấu tạo hộp số cvt bao gồm các thành phần chính sau:
- Bánh đai chủ động (Puly đầu vào): Đây là puly nhận mô men từ động cơ.
- Bánh đai bị động (Puly đầu ra): Đây là puly kết nối với đầu ra của hộp số và truyền lực đến các bộ phận khác của xe.
- Dây đai truyền động: Dây đai này thường làm bằng thép và có nhiệm vụ truyền lực giữa các puly.
- Hệ Puly: Mỗi puly trong hệ thống được cấu tạo từ hai khối hình nón đối đỉnh với nhau, tạo thành một góc nghiêng 20 độ. Một phần của puly cố định, phần còn lại có thể di chuyển lên xuống trên trục để điều chỉnh bán kính làm việc. Từ đó, nó thay đổi tỷ số truyền.
Nhờ vào các ưu điểm về tiết kiệm nhiên liệu và chi phí, hộp số CVT ngày càng được sử dụng rộng rãi
3. Nguyên lý hoạt động của hộp số vô cấp
Nguyên lý hoạt động cho số tiến và số lùi thường được áp dụng trong các hệ thống cơ khí hoặc điều khiển tự động. Đây là một nguyên lý cơ bản trong các thiết kế cơ điện tử và cơ khí.
Khi áp dụng nguyên lý số tiến, công cụ hoặc hệ thống di chuyển theo hướng được xác định trước. Cách sử dụng hộp số vô cấp thường áp dụng trong các hệ thống vận chuyển như cơ cấu truyền động của một chiếc xe, nơi mà sự tiến lên là mục tiêu chính. Trong điều khiển tự động, việc cài đặt và kiểm soát các thông số như tốc độ, hướng di chuyển và độ chính xác của sự tiến lên là rất quan trọng.
Các hệ thống cơ khí và điều khiển tự động thường phải được thiết kế và vận hành một cách cẩn thận
Số lùi đề cập đến hành động di chuyển ngược lại so với hướng tiến. Trong một số hệ thống, chẳng hạn như xe ô tô, việc sử dụng số lùi là để di chuyển phía sau. Trong một hệ thống điều khiển tự động, số lùi có thể ám chỉ việc hoàn tác một hành động hoặc điều chỉnh sự di chuyển một cách ngược lại.
4. Ưu và nhược điểm của hộp số vô cấp
CVT là một phương tiện truyền động không sử dụng các bậc số cố định như hộp số tự động truyền thống. Thay vào đó, nó sử dụng một hệ thống dây đai, biến thiên độngcơ hoặc các cơ chế khác để liên tục điều chỉnh tỷ số truyền động. Dưới đây là điểm mạnh và yếu của công nghệ này:
4.1. Ưu điểm của hộp số vô cấp
Hộp số vô cấp đang trở thành một trong những công nghệ tiên tiến nhất trong ngành công nghiệp ô tô hiện nay. Với cách hoạt động linh hoạt và hiệu suất vượt trội, nó mang lại nhiều lợi ích cho người lái và môi trường. Dưới đây là một số ưu điểm chính của nó:
- Vận hành đơn giản: CVT cho phép lái xe dễ dàng như hộp số tự động AT. Nó tối ưu hóa số vòng tua động cơ ở mọi tốc độ. Đồng thời, nó giảm thất thoát lực, cung cấp phản hồi nhanh nhạy và lái xe mượt mà hơn.
- Hoạt động mượt mà, không bị giật: CVT với cơ chế hoạt động dựa trên hệ pulley và dây đa. CVT cho phép vận hành mượt mà mà không gặp phải hiện tượng giật khi chuyển số. Hộp số phản ứng nhanh nhạy khi xe tăng/giảm tốc, tạo ra trải nghiệm lái mềm mại và thoải mái.
- Tiết kiệm nhiên liệu:Khả năng điều chỉnh tỷ số truyền động liên tục của CVT giúp tối ưu hóa mức tiêu hao nhiên liệu. Điều này đặc biệt quan trọng khi di chuyển trong thành phố và trong điều kiện giao thông đô thị.
- Chi phí thấp, kích thước nhỏ gọn: CVT có cấu trúc đơn giản hơn các loại hộp số có cấp như hộp số sàn hoặc hộp số tự động. Điều này dẫn đến giá thành thấp hơn và kích thước nhỏ gọn hơn. Do đó, các dòng xe phổ thông giá rẻ thường sử dụng hộp số CVT để giảm chi phí sản xuất và tăng tính cạnh tranh trên thị trường.
Công nghệ CVT giúp tối ưu hóa hiệu suất vận hành và tiết kiệm năng lượng trong xe ô tô
4.2. Nhược điểm của hộp số
Mặc dù có nhiều ưu điểm, nhưng hộp số vô cấp cũng không tránh khỏi một số nhược điểm:
- Khó cảm nhận chuyển số: Trong hộp số CVT, không có cấp số cụ thể và không sử dụng các bộ bánh răng và ly hợp như các loại hộp số truyền thống. Do đó, người lái khó cảm nhận được quá trình chuyển số. Mặc dù có chế độ mô phỏng cấp số ảo, nhưng trải nghiệm vẫn không giống với cảm giác chuyển số tự nhiên.
- Phải thay dây đai định kỳ: Hộp số CVT sử dụng dây đai để truyền động. Sau một thời gian sử dụng dây đai có thể bị giãn, trượt, làm giảm hiệu suất hoạt động của hộp số. Do đó, cần thay đổi định kỳ sau mỗi khoảng 50.000 - 100.000 km, điều này có thể tăng chi phí bảo dưỡng.
- Tiếng ồn lớn: Tiếng ồn từ hộp số CVT thường khá lớn, đặc biệt là trong các dòng xe nhỏ. Mặc dù các nhà sản xuất đã cố gắng giảm tiếng ồn bằng cách cải thiện cách âm, nhưng vẫn có thể làm phiền người lái.
- Chi phí bảo dưỡng và sửa chữa cao: Nếu hộp số CVT gặp sự cố, chi phí bảo dưỡng và sửa chữa thường khá cao, đặc biệt là so với hộp số tự động truyền thống.
- Không chịu được mô men xoắn cao: Do truyền động bằng dây đai, hộp số CVT thường không chịu được mô men xoắn cao. Điều này hạn chế sự sử dụng của nó trong các xe cần sức kéo mạnh hoặc xe thể thao.
- Giá dầu hộp số cao: Hộp số CVT sử dụng loại dầu nhớt riêng, không dùng chung với dầu hộp số tự động. Do đó, chi phí thay dầu hộp số CVT thường cao hơn.
Dầu hộp số CVT là một loại dầu đặc biệt có giá thường cao hơn so với dầu hộp số truyền thống
5. Lưu ý khi sử dụng hộp số vô cấp
Để lái xe một cách an toàn và hiệu quả với CVT, dưới đây là một số lưu ý quan trọng:
- Duy trì đầu vào bướm ga ổn định: Hãy duy trì đầu vào bướm ga ổn định để tiết kiệm năng lượng, giảm áp lực lên hộp số và động cơ. Điều này giúp cải thiện việc chuyển số và tăng độ bền của hệ thống.
- Tránh gác chân lên bàn đạp phanh: Không nên gác chân lên bàn đạp phanh khi lái xe vì điều này có thể gây mòn má phanh. Hơn nữa, nó còn tạo áp lực không cần thiết lên động cơ. Điều này dẫn đến tiêu tốn nhiên liệu cao và làm hỏng hộp số.
- Hạn chế lái xe nhanh và vượt ẩu: Lái xe một cách nhẹ nhàng và kiên nhẫn để giảm tiêu tốn nhiên liệu và giảm căng thẳng cho hộp số và động cơ. Tránh lái nhanh và vượt ẩu để bảo vệ hộp số và đảm bảo an toàn cho mọi người tham gia giao thông.
- Chuyển hộp số sang trạng thái trung tính khi dừng xe: Khi dừng đèn đỏ hoặc bị kẹt xe. Bạn hãy chuyển hộp số sang trạng thái trung tính để giảm tiêu tốn nhiên liệu và giảm áp lực lên hộp số.
- Lái nhẹ nhàng khi xuống dốc: Khi xuống dốc, hãy lái xe một cách nhẹ nhàng và kiểm soát tốc độ để tránh tăng áp lực lên hộp số và động cơ. Điều này giúp bảo vệ hệ thống và giảm tiêu tốn năng lượng.
Tuân thủ những lưu ý trên sẽ giúp bạn lái xe một cách an toàn và tiết kiệm nhiên liệu
Qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn tổng quan về công nghệ hộp số vô cấp và lý do tại sao nó trở thành một lựa chọn phổ biến trong ngành công nghiệp ô tô hiện nay. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ với Wuling EV Việt Nam để được hỗ trợ.
