Lái xe đã lâu nhưng liệu bạn đã hiểu rõ về hệ thống trợ lực lái ô tô điện? Đây là công nghệ hiện đại, giúp gia tăng sự an toàn và tiện lợi mỗi khi lái xe, mang lại trải nghiệm lái xe thoải mái hơn. Hãy cùng Wuling EV Việt Nam khám phá sâu hơn về hệ thống này nhé!
1. Hệ thống trợ lực tay lái ô tô là gì?
Trợ lực lái ô tô còn gọi là power steering. Đây là hệ thống được trang bị trên hầu hết các dòng ô tô hiện đại ngày nay nhằm hỗ trợ người lái trong việc xoay vô lăng. Hệ thống trợ lực tay lái sẽ cung cấp thêm lực cho hệ thống lái, giúp người lái dễ dàng điều khiển xe mà không cần tốn nhiều sức lực.
Hệ thống trợ lực lái ô tô hỗ trợ người lái trong việc vận hành ô tô dễ dàng hơn
Một số công dụng nổi bật của hệ thống trợ lực tay lái ô tô bao gồm:
- Giảm mệt mỏi cho người lái: Với sự hỗ trợ của hệ thống trợ lực tay lái, chỉ với một lực nhỏ là người lái đã có thể điều khiển xe dễ dàng. Điều này giúp giảm đáng kể sự mệt mỏi và căng thẳng cho người lái.
- Tăng khả năng kiểm soát xe: Trong những tình huống khẩn cấp như tránh va chạm hoặc rẽ gấp, trợ lực lái ô tô sẽ giúp người lái phản ứng nhanh hơn, tăng khả năng kiểm soát xe.
- Cải thiện trải nghiệm lái: Hệ thống này giúp mang lại cho người lái cảm giác an toàn, thoải mái và tự tin hơn.
2. Phân loại hệ thống trợ lực lái ô tô
Hệ thống trợ lực lái ô tô được chia làm 3 loại chính. Bao gồm hệ thống trợ lực lái thủy lực HPS, hệ thống trợ lực tay lái điện EPS/EPAS và hệ thống trợ lực lái điện - thủy lực EHPS. Hãy cùng tìm hiểu sự khác biệt và vai trò của từng hệ thống trợ lực tay lái này ngay sau đây.
2.1. Hệ thống trợ lực lái thủy lực HPS
Trợ lực lái thủy lực, còn gọi là trợ lực lái dầu hay Hydraulic Power Steering (viết tắt là HPS). Đây là một hệ thống sử dụng áp suất dầu để hỗ trợ quá trình đánh lái xe. Khi người lái xoay vô lăng, hệ thống sẽ cung cấp trợ lực thông qua áp suất dầu, giúp việc đánh lái trở nên nhẹ nhàng và chính xác hơn.
2.1.1. Cấu tạo hệ thống trợ lái thủy lực
Cấu tạo hệ thống trợ lực lái ô tô thủy lực bao gồm các thành phần chính như bơm trợ lực, bình chứa dầu, piston và van điều khiển.
Cấu tạo chi tiết hệ thống trợ lực lái ô tô thủy lực
2.1.2. Nguyên lý hoạt động hệ thống trợ lái thủy lực
Hệ thống trợ lực lái thủy lực hoạt động dựa trên nguyên lý sử dụng dầu thủy lực để tạo ra trợ lực. Động cơ sẽ truyền lực đến bơm trợ lực qua dây đai. Khi người lái xoay vô lăng, bơm trợ lực sẽ bơm dầu vào xi lanh trợ lực, tạo ra áp suất để đẩy piston và giúp xoay bánh xe.
Hệ thống trợ lực lái thủy lực HPS sử dụng áp suất dầu để hỗ trợ quá trình đánh lái xe
2.1.3. Ưu và nhược điểm hệ thống trợ lái thủy lực
Hệ thống trợ lái thủy lực là một trong những công nghệ được ứng dụng rộng rãi và phổ biến nhất trong các dòng ô tô hiện nay. Hệ thống này có một số các ưu điểm nổi bật bao gồm:
- Cảm giác lái chân thực: Hệ thống trợ lực lái ô tô thủy lực mang lại cảm giác lái xe chân thực, giúp người lái cảm nhận rõ hơn về tình trạng bề mặt đường. Từ đó, họ có thể điều khiển xe một cách chính xác và an toàn hơn.
- Chi phí bảo dưỡng thấp: Các bộ phận của hệ thống trợ lực thủy lực thường có giá thành rẻ và dễ dàng thay thế. Điều này giúp chủ xe giảm chi phí bảo dưỡng xe trong quá trình sử dụng.
Một số ưu và nhược điểm hệ thống trợ lái thủy lực
Bên cạnh những ưu điểm nổi bật, hệ thống trợ lực vô lăng ô tô thuỷ lực cũng tồn tại một số nhược điểm:
- Tiêu hao một phần công suất động cơ: Bơm trợ lực lái hoạt động liên tục, dẫn đến việc tiêu tốn một phần công suất động cơ, làm giảm hiệu suất nhiên liệu của xe.
- Hiệu suất không cao: Trợ lực lái ô tô không được điều chỉnh linh hoạt theo tốc độ xe, có thể khiến vô lăng quá nhẹ khi di chuyển ở tốc độ cao.
- Hệ thống phức tạp hơn: So với trợ lực điện, hệ thống trợ lực thủy lực có cấu tạo phức tạp với nhiều bộ phận hơn. Điều này khiến hệ thống dễ gặp các vấn đề như rò rỉ dầu, đòi hỏi công tác bảo dưỡng cẩn thận hơn.
2.2. Hệ thống trợ lực tay lái điện EPS/EPAS
Trợ lực tay lái điện được gọi là Electric Power Assisted Steering (EPAS/EPS) hoặc Motor Driven Power Steering (MDPS). Đây là công nghệ hiện đại được sử dụng trên nhiều dòng ô tô hiện nay, sử dụng mô-tơ điện để hỗ trợ người lái điều khiển vô lăng.
2.2.1. Cấu tạo hệ thống trợ lực điện ô tô
Cấu tạo chi tiết của hệ thống trợ lực điện ô tô bao gồm: mô tơ điện, ECU, cảm biến góc lái và cảm biến mô-men xoắn.
Cấu tạo chi tiết của hệ thống trợ lực điện ô tô EPS/EPAS
2.2.2. Nguyên lý hoạt động hệ thống trợ lực điện ô tô
Nguyên lý hoạt động trợ lực lái ô tô điện dựa trên quá trình sử dụng mô tơ điện để tạo trợ lực. Khi người lái xoay vô-lăng, cảm biến mô men xoắn ở vị trí trục lái sẽ gửi tín hiệu góc đánh lái đến ECU. Trung tâm xử lý ECU sẽ tính toán và truyền dòng điện phù hợp đến mô-tơ điện để để đẩy thanh răng trên thước lá. Từ đó, lực hỗ trợ xoay vô lăng được tạo ra dựa theo ý muốn của người lái.
Sơ đồ phân tích nguyên lý hoạt động hệ thống trợ lực điện ô tô
2.2.3. Ưu và nhược điểm hệ thống trợ lực điện ô tô
Bên cạnh hệ thống trợ lực lái thuỷ lực HPS, hệ thống trợ lực điện ô tô EPS cũng là công nghệ được ứng dụng rộng rãi hiện nay. Một số những ưu điểm vượt trội của hệ thống này bao gồm:
- Tiết kiệm nhiên liệu: Hệ thống trợ lực điện chỉ hoạt động khi cần thiết, giúp giảm tiêu thụ nhiên liệu đáng kể so với hệ thống trợ lực thủy lực truyền thống.
- Vận hành êm ái: Không giống hệ thống trợ lực thủy lực, hệ thống trợ lực điện hoạt động hoàn toàn im lặng, không gây ra tiếng ồn hoặc rung động nào. Điều này giúp mang đến trải nghiệm lái xe êm ái hơn.
- Điều chỉnh độ trợ lực linh hoạt: Hệ thống trợ lực lái ô tô điện có khả năng tự động điều chỉnh lực trợ lực phù hợp với tốc độ xe. Điều này giúp bạn lái xe nhẹ nhàng khi ở tốc độ thấp và ổn định khi di chuyển ở tốc độ cao.
Những ưu và nhược điểm hệ thống trợ lực điện ô tô EPS/EPAS
Hệ thống trợ lực điện ô tô EPS/EPAS vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định:
- Cảm giác lái không chân thực: Hệ thống trợ lực điện không có phản hồi trực tiếp từ mặt đường. Vì vậy, cảm giác lái xe có thể không chân thực bằng hệ thống trợ lực thủy lực truyền thống.
- Chi phí sửa chữa cao: Các bộ phận điện tử của hệ thống trợ lực điện thường có giá thành cao hơn so với hệ thống truyền thống.
2.3. Hệ thống trợ lực lái điện - thủy lực EHPS
Hệ thống trợ lực lái điện - thủy lực (Electro-hydraulic Power Steering - EHPS) còn được gọi là hệ thống trợ lực Hybrid. Sự ra đời của trợ lực Hybrid là kết quả từ sự kết hợp ưu điểm của hệ thống trợ lực lái thủy lực và hệ thống trợ lực lái điện. Đây là một công nghệ hiện đại, giúp giải quyết các nhược điểm của 2 hệ thống trước đó, tăng hiệu quả cho quá trình vận hành ô tô.
2.3.1. Cấu tạo hệ thống trợ lực lái điện - thủy lực
Hệ thống trợ lực lái ô tô Hybrid có cấu tạo tương tự như trợ lực thủy lực. Nó chỉ được lắp đặt thêm mô-tơ điện kết nối với các cảm biến và ECU, giúp hỗ trợ dẫn động bằng mô-tơ điện.
Cấu tạo chi tiết của hệ thống trợ lực lái điện - thủy lực EHPS
2.3.2. Nguyên lý hoạt động hệ thống trợ lực lái điện - thủy lực
Hệ thống trợ lực lái điện thủy lực hoạt động dựa trên sự kết hợp ưu điểm của cả trợ lực lái điện và trợ lực lái thủy lực. Cơ chế hoạt động của hệ thống này tương tự trợ lực lái thủy lực, nhưng kết hợp thêm động cơ điện để hỗ trợ lực linh hoạt hơn.
Nguyên lý hoạt động hệ thống trợ lực vô lăng ô tô điện - thủy lực
Trong hệ thống EHPS, động cơ vẫn là nguồn cung cấp năng lượng chính. Còn mô-tơ điện được điều khiển bởi bộ điều khiển điện tử (ECU). Điều này giúp điều chỉnh lực đẩy thanh răng một cách linh hoạt hơn dựa trên tải trọng và tốc độ của xe.
2.3.3. Ưu và nhược điểm hệ thống trợ lực lái điện - thủy lực
Hệ thống trợ lực lái điện - thủy lực kết hợp cả trợ lực lái điện và trợ lực lái thủy lực nên sở hữu những ưu điểm vô cùng vượt trội:
- Hệ thống trợ lực lái ô tô EHPS mang đến khả năng điều chỉnh lực quay vô lăng linh hoạt hơn dựa trên tốc độ và tải trọng của xe. Người lái có thể tùy chỉnh các thông số như góc đánh lái, độ nhạy, tốc độ phản hồi của vô lăng,...
- Mang lại cảm giác lái chân thực, giúp người lái có trải nghiệm tốt hơn khi vận hành ở chế độ off-road hay điều kiện địa gồ ghề.
- Bơm dầu và động cơ điện chỉ hoạt động khi cần thiết, giúp tiết kiệm nhiên liệu đến 20% so với hệ thống trợ lực thủy lực.
Hệ thống trợ lực lái điện - thủy lực sở hữu những ưu điểm vượt trội của hệ thống HPS và EPS
Nhược điểm duy nhất của hệ thống trợ lực lái điện - thủy lực EHPS là giá thành khá cao. Vì vậy, hệ thống này sẽ không phù hợp với các dòng xe bình dân. Hiện nay, chỉ một số ít dòng ô tô cao cấp mới được áp dụng hệ thống trợ lực lái này.
3. Dấu hiệu, nguyên nhân, cách khắc phục những hư hỏng thường gặp ở hệ thống trợ lực vô lăng ô tô
Qua một thời gian sử dụng, hệ thống trợ lực lái ô tô có thể sẽ gặp một số lỗi trục trặc. Việc nhận biết dấu hiệu, nguyên nhân là vô cùng quan trọng để bạn có thể khắc phục kịp thời.
3.1. Thiếu dầu trợ lực lái
Thiếu dầu trợ lực lái là một vấn đề thường gặp, đặc biệt với những chiếc xe ít được chăm sóc và bảo dưỡng đúng cách. Hệ thống trợ lực lái ô tô cần được dẫn dầu để bộ phận bơm trợ lực có thể vận hành trơn tru và ổn định.
Thiếu dầu trợ lực là nguyên nhân hàng đầu gây hư hỏng hệ thống trợ lực vô lăng ô tô
Vì vậy, khi hệ thống trợ lực lái thiếu dầu, người lái sẽ cảm thấy tay lái trở nên nặng, vô-lăng không mượt mà và có thể phát ra những tiếng kêu lạ. Để kiểm tra, bạn đơn giản chỉ cần kiểm tra mức dầu trong bình chứa. Nếu mức dầu ở mức thấp hơn cần thiết, chủ xe cần đem xe đi thay dầu trợ lực lái càng sớm càng tốt.
3.2. Dây curoa bơm trợ lực lái bị trục trặc, hỏng hóc
Dây curoa bơm trợ lực kết nối với trục bơm trợ lực, có nhiệm vụ truyền công suất từ động cơ đến bộ phận bơm trợ lực. Khi dây curoa bị hỏng hóc hoặc hao mòn, điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận hành của hệ thống trợ lực lái. Còn trong trường hợp dây curoa bị trượt, thường sẽ xuất hiện những tiếng rít rất lớn. Tốc độ quay của bộ phận bơm yếu đi khiến vô lăng xe trở nên nặng nề hơn.
Dây curoa bị trục trặc có thể ảnh hưởng đến khả năng điều khiển vô lăng
Để kiểm tra tình trạng dây curoa, người dùng cần quan sát kỹ bề mặt dây. Nếu trên dây xuất hiện nhiều vết rạn nứt, điều này cho thấy dây đã bị mòn và cần được thay mới. Nếu dây chỉ bị trượt trên các puly, người dùng chỉ cần đơn giản căng lại dây đai.
3.3. Bơm trợ lực hoặc mô tơ điện hỏng
Bơm trợ lực đóng vai trò cung cấp đủ mức áp lực dầu cần thiết để hệ thống trợ lực lái ô tô có thể hoạt động tối ưu. Nếu bơm trợ lực ở trợ lực dầu hoặc mô tơ điện ở trợ lực điện bị hỏng thì sẽ không thể cung cấp đủ áp lực dầu cần thiết. Điều này khiến hệ thống trợ lực lái không thể hoạt động bình thường, tay lái thậm chí không thể đánh lái được vì quá nặng.
Bơm trợ lực hoặc mô tơ điện hỏng là nguyên nhân khiến trợ lực lái ô tô không vận hành tốt
3.4. Van phân phối dầu đã bị hỏng hóc, trục trặc
Van phân phối dầu cũng là một bộ phận quan trọng trong hệ thống trợ lực vô lăng ô tô. Nếu không có bất cứ tiếng động nhẹ nào phát ra khi bánh xe di chuyển lệch hẳn về một phía, van phân phối dầu đã gặp vấn đề.
Hệ thống trợ lực lái bị ảnh hưởng do van phân phối dầu bị hỏng hóc, trục trặc
Để kiểm tra tình trạng của van phân phối dầu, người dùng có thể thực hiện việc đánh hết tay lái sang phải rồi đánh sang bên trái. Khi làm được điều này, bạn cần đảm bảo lốp xe đạt mức áp suất đúng theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Nếu có gì bất thường, có thể kết luận van phân phối dầu đã bị hỏng.
4. Hướng dẫn bảo dưỡng trợ lực lái ô tô
Việc kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ là vô cùng quan trọng để hệ thống trợ lực lái của ô tô hoạt động hiệu quả và bền bỉ hơn. Sau đây là hướng dẫn một số cách bảo dưỡng hệ thống trợ lực tay lái ô tô đơn giản và hiệu quả.
4.1. Đối với hệ thống trợ lực lái thủy lực
Đối với hệ thống trợ lực lái thủy lực, bạn có thể bảo dưỡng chỉ với một vài bước cơ bản:
- Thường xuyên kiểm tra mức dầu trợ lực: Bạn cần kiểm tra định kỳ nhằm đảm bảo dầu trợ lực luôn ở mức quy định trong bình chứa.
- Thay dầu trợ lực định kỳ: Bạn nên thay dầu trợ lực theo khuyến cáo của nhà sản xuất xe, thường là sau mỗi 40.000 – 60.000 km hoặc 2-3 năm.
- Kiểm tra dây curoa: Hãy đảm bảo tình trạng dây curoa không bị nứt, mòn hoặc lỏng lẻo. Nếu có dấu hiệu bị hư hỏng, bạn cần thay thế dây mới ngay.
- Kiểm tra ống dẫn dầu: Nếu dấu hiệu bất thường, bạn cũng nên kiểm tra xem các ống dẫn dầu có bị rò rỉ hay nứt vỡ không. Nếu có, bạn cần thay thế ống mới ngay.
Một số cách bảo dưỡng hệ thống trợ lực lái thủy lực đơn giản
4.2. Đối với hệ thống trợ lực tay lái điện
Một số cách bảo dưỡng đối với hệ thống trợ lực tay lái điện bao gồm:
- Kiểm tra hệ thống điện: Bạn cần đảm bảo hệ thống điện của ô tô hoạt động bình thường, không có dấu hiệu chập cháy hoặc đứt dây.
- Kiểm tra các cảm biến: Bạn cũng phải kiểm tra để đảm bảo các cảm biến, bao gồm cảm biến góc lái và cảm biến mô-men xoắn hoạt động chính xác.
- Cập nhật phần mềm điều khiển (nếu cần): Đảm bảo phần mềm điều khiển của hệ thống trợ lực lái ô tô luôn được cập nhật phiên bản mới nhất.
Các bước bảo dưỡng hệ thống trợ lực tay lái điện
Trợ lực lái ô tô là một trong những công nghệ quan trọng giúp nâng cao trải nghiệm lái xe cho người lái. Nhờ có hệ thống này, việc lái xe trở nên nhẹ nhàng, thoải mái và an toàn hơn bao giờ hết. Hy vọng bài viết trên của Wuling EV Việt Nam đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức bổ ích! Đừng ngại liên hệ chúng tôi để được tư vấn nếu bạn có các thắc mắc liên quan nhé!
